" Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΑΙΣΘΗΜΑ Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ;"

"Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει δε τη σκιάζει φοβέρα καμιά!" έλεγε το άσμα κάποτε.... αρχίζω και αμφιβάλλω για ποια  Ελλάδα μιλάμε..... άμα είχαμε ακόμα την εξυπνάδα ενεργοποιημένη, ίσως να μπορούσαμε να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες. Τώρα που όλα είναι τυποποιημένα, από το φαγητό μέχρι και την σκέψη, οδηγούμεθα σε εκ-πτώση λύσεων και ευστροφίας, εξ' ού και τα "ιδιαίτερα μαθήματα" από τους αλλοεθνείς....

Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;

Πώς να απαντήσεις στη συμπαθέστατη αυτή ερώτηση, όταν (από δασκαλίστικη έστω διαστροφή) νιώθεις ότι και οι τρεις όροι που την απαρτίζουν έχουν ανάγκη να ξαναξοριστούν; Τον πολυσυζητημένο όρο «ελληνικότητα» δεν με χωράει εδώ να τον σχολιάσω, δυστυχώς. θα τον εκλάβω, λοιπόν με την τρέχουσα έννοια του «ανήκειν στο νεοελληνικό έθνος». Τον δεκάσημο όρο «αίσθημα» θα τον εκλάβω απλώς ως «συναίσθημα» η δε επίσης πολύσημος λέξη «συνείδηση» θα θεωρήσω ότι εδώ σημαίνει «ξεκάθαρη γνώση». Λοιπόν, για κάποιον που γεννήθηκε σ’ ένα τούρκικο κτίριο στην Καστοριά, ενώ οι βουλγαρόφωνοι της περιοχής απειλούσαν τον πατέρα του –επειδή εποίκιζε τους Πόντιους  πρόσφυγες –η ελληνικότητά μου είναι συναίσθημα , κυρίως. Δώστε μου, όμως , μιαν άλλη ευκαιρία να μιλήσω για τις εξόχως  κριτικές «γνώσεις» μου επί του θέματος….


Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.

Το «acqua» που δίναμε ως παιδιά στους  Ιταλούς αιχμαλώτους του ελληνικού στρατού το ’40, καθώς περνούσαν τα τρένα, και το «Αέρα» που φωνάζαμε λίγους μήνες αργότερα, τον καιρό της Κατοχής, όταν περνούσαν τα τρένα με τους Ιταλούς κατακτητές.


Η υπέροχη εκδοχή του Έλληνα.

Αν η ερώτηση αφορά την «υποκειμενική ερμηνεία των γεγονότων απ’ τον μέσο ομοεθνή μας, δεν μου έρχεται τίποτε το υπέροχο στο μυαλό. Αν πάλι σημαίνει μια σπουδαία μεμονωμένη «έκδοση» (άποψη ή πράξη), ανάμεσα σε πλείστα άλλα, θα πρόβαλλα το έργο εκείνης της μειονότητας δασκάλων στην 9χρονη παιδεία, οι οποίοι μελετούν συνεχώς, διδάσκουν με πάθος, αγαπούν εμφανώς-και πένονται υπερηφάνως. Μόνον αυτοί είναι η υπέροχη ελπίδα μας. (Μειονότητα, είπαμε.)


Αυτό που με χαλάει.

Ο αχάλαγος λαός μας-κατ’αποφασιστική πλειονότητα, από πάνω ίσαμε κάτω: Όλοι σχεδόν οι αντικειμενικοί δείκτες μας κατρακυλάνε μονίμως (δεκαετίες τώρα) κι εμείς παιανίζουμε τα παραμύθια μας στο σαλόνι του «Τιτανικού».

Προσόν η μειονέκτημα να είσαι  Έλληνας σήμερα;

Τίποτε απολύτως από αυτά τα δυο. Δεν είναι η αίσθηση μιας εθνικότητας που κάνει έναν άνθρωπο να είναι δίκαιος, παραγωγικός ή ευτυχής. Αλλά και η γνώμη αλλοεθνών για ένα άτομο διαμορφώνεται πολύ γρήγορα με βάση την καλοσύνη του, την εργατικότητά του, τις ευαισθησίες του-και το τσαγανό του. Δεν συμμερίζομαι, όμως, τη μοδάτη απέχθεια κατά παντός «εθνικού» : Οποιαδήποτε σκύλευση της έννοιας κι αν έγινε στο παρελθόν, σήμερα το συσπειρωμένο έθνος προστατεύει τα λαϊκά συμφέροντα-και όχι ένα σκορποχώρι από αλληλομισούμενα γκρουπούσκουλα.


Παράγει πολιτισμό ο Έλληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα ;

Η δεύτερη εκδοχή του ερωτήματος υποδεικνύει ήδη ένα μέρος του προβλήματός μας-άρα, κόφτε λίγο τα μεγάλα λόγια, για να φανούν και μερικά έργα. Κατά τα λοιπά, πάντως, φαίνεται ότι η καλλιτεχνική και η επιστημονική παραγωγή των Ελλήνων δεν συγκρίνεται δυσμενώς με τα επιτεύγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών-τηρουμένων ορισμένων αναλογιών πάντοτε. Εκεί όμως όπου φαίνεται ότι είμαστε δυσπερίγραπτοι, είναι η μέση συμπεριφορά μας μέσα στην καθημερινότητα-λυδία λίθος α-πολιτισμού αλάνθαστη.

Με ποια ταυτότητα οι Έλληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;

Την ταυτότητα των προσωπικών χαρακτηριστικών, ικανοτήτων και επιτευγμάτων τους. Προφανώς μόνο με αυτήν.

Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει»που πέταξα.

Βάζοντας ένα κόμμα μετά το «γιατί», συμμετέχω κι εγώ στο (διαδεδομένο πλεον) ερώτημα «γιατί αφήσαμε να πάνε χαμένα τριάντα χρόνια τώρα;» . Εξάλλου, πετάω πίσω το «πρέπει»σε όσους (πάμπολλους) γονείς απαιτούν απ’ το…. Κράτος ολόκληρη την παιδεία και την δια-μόρφωση των τέκνων τους, ενώ οι ίδιοι ασχολούνται μόνο με το μπούκωμα των παιδιών με γνώσεις. Πετάω επίσης ανάλογα «πρέπει»για πλήθος άλλα περιστατικά του πολιτικού κονφουζιονισμού που μας δέρνει.


Ο έλληνας ποιητής μου.

Και το όνομα αυτού Άγγελος. Άγγελος Σικελιανός. «Μα καλά, αυτός ο μεγαλόστομος;»Σας συγκλόνιζε όμως η μεγαλοστομία «σημαίες φοβερές της λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα»-γιατί δυσκολεύεστε με το «Χριστός Ανέστη –Γιώργαινα ο Βαγγέλης»;


Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.

Δεν θα με παρεξηγήσετε εάν θυμίσω ότι είναι δύσκολο να μιλάει κανείς την Αλήθεια. Πολύ δε λιγότερο για μιαν αλήθεια ειδικότερης προελεύσεως –και μάλιστα αδιαπραγμάτευτη. Παρά ταύτα, κάτι που θα θεωρούσα πολύ σπουδαίο σε μεγάλο μέρος της ιστορίας των αρχαίων Ελλήνων είναι η απόφαση της θυσίας για χάρη της πόλεως-ένα λαϊκό ηθικό μεγαλείο «κοινωνικής αλληλεγγύης», το οποίο παραείναι χλωμό σήμερα.

Η οδός των Ελλήνων στο παγκόσμιο χάρτη.

Είναι η ίδια η Οδός που ακολούθησαν οι Έλληνες οικοδόμοι, έμποροι, λόγιοι, διοικητικοί, στρατιωτικοί, από τα μέσα του 17 ου αιώνα ως τα μέσα του 19 ου, μέσα σε όλη σχεδόν την Ευρώπη –και στην Ελλάδα.

Ο Θεοδόσης Τάσιος είναι καθηγητής του ΕΜΠ και η διάλεξή του στο Megaron Plus την Πέμπτη 22 Απριλίου (κάμποσα χρόνια πριν) έχει θέμα της την «Ανατομία ήθους και πολιτικής»

Δια στόματος Ματίνας :

Εντάξει διαβάζοντας μετά από πολλά χρόνια το «πρώτο»ουσιαστικά άρθρο που έχω στο πορτοφόλι μου καταλαβαίνω τι ήταν αυτό που με είχε μαγέψει και συνάμα από την άλλη πλευρά «χαλάσει» σε αυτό το άρθρο. Εξηγώ συνοπτικά. Το μαγικό κλειδί-λέξη είναι «η ελληνικότητα», και ότι παράγωγο προέρχεται από αυτήν την λέξη. Δευτερευόντως, συντακτικά και γραμματικά, με τράβηξαν οι  πολυσύνθετες λέξεις που κάνουν το κείμενο όχι μόνο διφορούμενο και αντιφατικό-αντιθετικό αλλά επίσης γίνονται βήματα που οδηγούν σε ένα πολυσύνθετο αποτέλεσμα. Κινούν τα νήματα και σε κάνουν να θέλεις να σκεφθείς αν όλα αυτά ισχύουν (και μην μου πείτε πως εσείς ταυτόχρονα με την ανάγνωση δεν σκεφτόσασταν!). Αυτό που με «χάλασε»από την άλλη πλευρά είναι η συνειδητοποίηση του πόσο προσκολλημένος μπορεί να είναι κάποιος σε μια λέξη (και δεν μιλώ για τον συγγραφέα), πως αυτή η λέξη επηρεάζει ανθρώπους, δημιουργεί περίεργες καταστάσεις όχι πάντα με θετική έκβαση (γιατί μην ξεχνάμε πως είμαστε και pessimistες), τοποθετεί ταμπέλες, εξαφανίζει αρχές, ταλανίζει για χρόνια ψυχές από τα ψυχικά τραύματα που δημιουργούνται.

Όσο εύκολο-δύσκολο είναι, λόγω των περιστάσεων γενικώς και ειδικώς,  να λές ότι είσαι Έλληνας άλλο τόσο εύκολο-δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσεις αν αυτό που λες «όντως στέκει» ή να το πω περισσότερο ελληνιστί αν εμπεριέχει μια δόση αλήθειας και κατά πόσο θα έπρεπε να φανατίζεσαι με μια λέξη.  

Σκοπός του κειμένου μέσα στο πορτοφόλι μου είναι για να μου θυμίζει στιγμές –στιγμές ότι δεν θα πρέπει να φανατίζομαι με πράγματα-ιδέες , είτε αυτά αφορούν την  «ελληνικότητά μου», είτε άλλους ανθρώπους είτε ακόμα και με τις ίδιες τις καταστάσεις.